İş yerlerinde psikolojik taciz (mobbing) ile mücadeleye yönelik yeni bir adım atıldı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla yayımlanan “İş Yerlerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Önlenmesi” konulu genelge, 6 Mart 2025 tarihli Resmî Gazete’de yayımlandı. Genelge, çalışanların ruhsal ve fiziksel sağlığını korumayı amaçlarken, iş yerlerinde huzurlu ve verimli bir çalışma ortamının oluşturulması için kapsamlı önlemler içeriyor.
Mobbingle Mücadelede Yeni Dönem: Neler Değişecek?
Yayımlanan genelgeyle birlikte, iş yerlerinde mobbingle mücadelede kapsamlı bir yol haritası belirlendi. İşte öne çıkan başlıklar:
1. Psikolojik Tacizle Mücadele Kurulu Yeniden Yapılandırılıyor
2011 yılında kurulan Psikolojik Tacizle Mücadele Kurulu, yeniden yapılandırılarak daha etkin hale getirilecek. Adalet Bakanlığı, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK), Kamu Denetçiliği Kurumu, Kamu Görevlileri Etik Kurulu, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile ilgili sivil toplum kuruluşlarının yer alacağı kurul, iş yerlerinde mobbingi önlemeye yönelik politika geliştirme, farkındalık çalışmaları düzenleme ve denetim mekanizmalarını güçlendirme görevlerini üstlenecek.
2. İşverenlere ve Yöneticilere Yeni Yükümlülükler
İşverenler ve yöneticiler, çalışanların psikolojik tacize uğramasını önlemek için gerekli önleyici ve koruyucu önlemleri almakla yükümlü olacak. Özellikle, mobbing mağdurlarının haklarını bilmeleri için iş yerlerinde bilgilendirme panoları ve eğitim programları zorunlu hale getirilecek. Ayrıca, mobbing iddialarıyla ilgili etkin bir soruşturma sürecinin yürütülmesi sağlanacak.
3. Çalışanlar İçin Yeni Başvuru Mekanizmaları
Psikolojik tacize uğrayan çalışanlar, şikâyetlerini farklı kanallar aracılığıyla iletebilecek:
- Çalıştıkları kurum ve kuruluşların ilgili birimleri
- Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi (CİMER)
- Türkiye Büyük Millet Meclisi Dilekçe Komisyonu
- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İletişim Merkezi (ALO 170)
- Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK)
- Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsmanlık)
Özellikle ALO 170 hattı üzerinden psikolog desteği sağlanarak, mobbing mağdurlarına rehberlik edilecek ve gereken yönlendirmeler yapılacak.
4. Eğitim ve Farkındalık Programları Yaygınlaştırılacak
Çalışanların hakları konusunda bilinçlendirilmesi için iş yerlerinde eğitim programları düzenlenecek. Bu programlarda mobbingin tanımı, örnekleri, hukuki süreçleri ve başvuru yolları detaylı şekilde anlatılacak. Ayrıca, kamu ve özel sektörde görev yapan yöneticiler için de liderlik ve etik yönetim eğitimleri zorunlu hale getirilecek.
5. Mobbing Soruşturmalarında Gizlilik İlkesi Esas Alınacak
Psikolojik tacizle ilgili yapılan başvurular, mağdurların kimlik bilgilerinin korunması amacıyla gizlilik çerçevesinde yürütülecek. Soruşturmalarda mağdurun haklarının ihlal edilmemesi için gerekli hukuki ve idari tedbirler alınacak.
6. Toplu Sözleşmelere Mobbing Önleyici Hükümler Getirilecek
Özellikle kamu sektöründe ve büyük ölçekli özel işletmelerde, toplu iş sözleşmeleri ve toplu sözleşmeler içine mobbing karşıtı düzenlemeler eklenerek, çalışanların korunması sağlanacak.
Mobbing Mağdurları İçin Yeni Bir Umut
Bu yeni genelge, çalışanlar açısından büyük bir kazanım olarak değerlendiriliyor. Uzmanlar, mobbingin uzun vadede çalışanların psikolojik sağlığını olumsuz etkilediğini ve iş yerlerinde verimi düşürdüğünü vurgulayarak, devletin bu konuda attığı adımları önemli buluyor.
Özellikle iş yerinde baskıya maruz kalan, dışlanan, görev tanımının dışına çıkarılarak yıpratılan, sürekli eleştiriye uğrayan ya da sistematik şekilde ayrımcılığa maruz kalan çalışanlar için yeni bir koruma mekanizması oluşturulmuş oldu.
Mobbing Mağdurları Ne Yapmalı?
Eğer bir çalışan iş yerinde psikolojik tacize uğradığını düşünüyorsa, aşağıdaki adımları takip edebilir:
- Kanıtları Toplayın: Mobbinge dair e-posta, mesaj, tanık ifadeleri veya ses kayıtları gibi belgeleri saklayın.
- İlk Olarak İşyerinizdeki Yetkililere Bildirin: İnsan kaynakları departmanı ya da bağlı olduğunuz yöneticilerle iletişime geçin.
- Resmî Kurumlara Başvurun: ALO 170, CİMER, Kamu Denetçiliği Kurumu gibi kanalları kullanarak şikâyetinizi iletin.
- Hukuki Destek Alın: Eğer mobbing ciddi boyutlara ulaştıysa, bir avukata danışarak hukuki haklarınızı öğrenin.
- Psikolojik Destek Alın: Mobbingin ruh sağlığı üzerindeki etkilerini en aza indirmek için bir uzmandan destek alabilirsiniz.
Eski Genelge Yürürlükten Kalktı
Bu genelgeyle birlikte, 19 Mart 2011 tarihli ve 27879 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2011/2 sayılı genelge yürürlükten kaldırıldı. Yeni genelge, önceki düzenlemelerin yetersiz kalan yönlerini güçlendirerek, mobbingin önlenmesi için daha kapsamlı bir çerçeve sunuyor.
Sonuç: Çalışan Hakları Daha Güçlü Bir Koruma Altında
İş yerlerinde mobbingin önlenmesi için atılan bu adım, çalışma hayatında daha sağlıklı, güvenli ve huzurlu bir ortam oluşturmayı hedefliyor. Çalışanlar, artık daha güçlü bir yasal çerçeve içinde haklarını arayabilecek ve iş yerinde maruz kaldıkları psikolojik tacize karşı kendilerini daha iyi koruyabilecekler.
